Illya Darling

To "Illya Darling" είναι η θεατρική μιούζικαλ εκδοχή του "Ποτέ την Κυριακή". Η εξαιρετική ταινία με τη Μελίνα Μερκούρη και τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι κέρδισε 1 όσκαρ, και ήταν υποψήφια για άλλα 4. Ο ενθουσιασμός του αμερικανικού κοινού τότε ήταν μεγάλος για τη θεατρική διασκευή που θα γινόταν κάποια χρόνια αργότερα, το 1967. Τα πράγματα όμως δεν ήταν τόσο απλά.

Η παράσταση "Ίλια Ντάρλινγκ" ήταν μιούζικαλ. Έτσι ο σκηνοθέτης Ζυλ Ντασέν είχε δύσκολο έργο από την αρχή. Εκτός από τους ηθοποιούς του θιάσου, έπρεπε να συντονίσει χορευτές, μουσικούς, τεχνικούς ακόμα και τους ενδυματολόγους, για να πετύχει το εγχείρημά του. Τη σύνθεση είχε αναλάβει ο Μάνος Χατζιδάκις και, παρόλο που η μουσική του ήταν υπέροχη, ο μουσικός διευθυντής Λίμαν Ινγκλ υποστήριζε ότι «τα τραγούδια έμοιαζαν μεταξύ τους, ήταν υπερβολικά απαλά και δεν είχαν θεατρικότητα και φινάλε». Ο τελειομανής Ντασέν δεν ήταν απόλυτα ευχαριστημένος από τη μουσική, με αποτέλεσμα να πιέζει τον συνθέτη να κάνει συνεχώς καινούριες ενορχηστρώσεις.

Το ανέβασμα είχε άλλη μία μουσική δυσκολία: την αναζήτηση μπουζουκιού. Τον κύριο λόγο στην μουσική του Χατζιδάκι είχε το μπουζούκι, αλλά οι μπουζουκτσήδες της τότε Αμερικής δεν γνώριζαν νότες και δεν μπορούσαν οι περισσότεροι να αποδώσουν σωστά τη μουσική του συνθέτη. Ακόμα πιο δύσκολο, δε, να βρεις κάποιον που θα δεχτεί να κάνει περιοδεία, καθώς είχαν τις ελληνικές ταβέρνες που τους πλήρωναν καλά λεφτά.

Πέρα όμως από τη μουσική, οι δυσκολίες ήταν μάλλον περισσότερες. Ο Ντασέν είχε αγχωθεί πολύ. Σε κάθε παράσταση κάτι τον ενοχλούσε και το άλλαζε. Ακόμα και οι στίχοι του Τζο Ντάριον δεν τον ικανοποιούσαν, καθώς οι αντιδράσεις του κοινού δεν ήταν αυτές που θα ήθελε.

Έτσι λοιπόν κάλεσε και ήρθαν από την Ελλάδα ο Ι.Καμπανέλλης και ο Νίκος Γκάτσος ώστε να βοηθήσουν στους στίχους του έργου. «Παίζαμε και ξαναπαίζαμε, και η παράσταση χειροτέρευε συνεχώς. Ο Τζούλυ έγραφε όλο και καινούριες σκηνές, καινούριους διαλόγους. Κάναμε πρόβα σε μια σκηνή και τη βάζαμε στην παράσταση το ίδιο βράδυ. Αυτό με τρέλαινε, γιατί όταν ανέβαινα στη σκηνή θυμόμουν την παλιά σκηνή», δήλωσε πολύ αργότερα η Μελίνα, η οποία εν τέλει προσαρμόστηκε, αντίθετα με τον σκηνοθέτη Ντασέν που τον είχε καταβάλει το άγχος. Ο σκηνοθέτης αγχώθηκε τόσο με αυτά που θεωρούσε ατέλειες, που έφτασε στο σημείο να πει ότι θα έψαχνε να βρει αντικαταστάτη και να αποσυρθεί από την παράσταση. Κάτι τέτοιο δεν έγινε, αλλά στο Ντιτρόιτ ο Ντασέν κατέρρευσε από το άγχος. Η πίεση του έπεσε σε ανησυχητικό βαθμό και χρειάστηκε να μείνει στο κρεβάτι για αρκετές ώρες μέχρι να συνέλθει.

Τα μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ, πριν από την επίσημη πρεμιέρα τους στη Νέα Υόρκη, ανέβαιναν σε άλλες αμερικανικές πόλεις. Το "Ίλια Ντάρλινγκ" ανέβηκε αρχικά στη Φιλαδέλφεια, και ακολούθησαν κι άλλοι σταθμοί. Η πρεμιέρα στη Φιλαδέλφεια χαρακτηρίστηκε από ένα χαρμόσυνο γεγονός που μαθεύτηκε μέσω τηλεγραφήματος την ώρα που οι ηθοποιοί ήταν πάνω στη σκηνή. Τη γέννηση του γιου του Νίκου Κούρκουλου. Ο ηθοποιός συγκινήθηκε τόσο που δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη. Την ανακοίνωση έκανε ο Τίτος Βανδής, που πήρε το τηλεγράφημα από τα χέρια του Κούρκουλου και μόλις το διάβασε άρχισε να φωνάζει «Guys, guys, Nikos just had a son!».

Παρά την ανησυχία του σκηνοθέτη, η παράσταση σημείωνε μεγάλη επιτυχία. Τα θέατρα, που ήταν μεγάλης χωρητικότητας, γέμιζαν ασφυκτικά από κόσμο που αποθέωνε τους ηθοποιούς όταν έπεφτε η αυλαία. Η Μερκούρη ήταν ήδη σταρ εκείνη την εποχή. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης θυμάται ότι στον Καναδά δεν μπορούσε να φτάσει μέχρι το καμαρίνι, λόγω του πλήθους που είχε συγκεντρωθεί για να γνωρίσει από κοντά την πρωταγωνίστρια και να πάρει ένα αυτόγραφο. Εκείνη τη βραδιά όμως η Μελίνα δεν δέχτηκε κόσμο. Ο Καμπανέλης αναφέρει: «Μια γυναίκα βγήκε και είπε ότι η κυρία Μερκούρη έχει ένα πολύ σοβαρό ραντεβού με υψηλά ιστάμενα πρόσωπα και δεν θα μπορέσει να δώσει αυτόγραφα, ενώ εμένα με οδήγησε στο καμαρίνι – σουίτα. Περίμενα να δω κάποια σημαντικά πρόσωπα και τι να δω; Μόλις είχε φτάσει η βοηθός της Μελίνας με ελιές, ψωμί και μια μεγάλη κατσαρόλα γεμάτη φασολάδα, και η Μελίνα άφησε το τάβλι που έπαιζε, τρέχοντας προς το αγαπημένο φαγητό της πατρίδας μας».

Aργά το βράδυ μετά την πρεμιέρα στο Μπρόντγουέι, οι εφημερίδες έφτασαν στην ελληνική ταβέρνα όπου ήταν μαζεμένος ο θίασος του Ίλια Ντάρλινγκ. Οι κριτικές δεν ήταν καλές για το έργο. Ήταν όμως αποθεωτικές για τη Μελίνα. Ο πιο γνωστός κριτικός της εποχής έγραψε: «Η Μελίνα είναι ένα πλάσμα που θα είναι κανείς ευτυχής να καλέσει στο σπίτι των γονιών του όταν λείπουν». Άλλες κριτικές ανέφεραν: «η φωνή της είναι μια βραχνή εξαδέλφη της Μάρλεν Ντίτριχ», «σαγηνευτική είτε ντυμένη, είτε άντυτη». Εξίσου καλές ήταν και κριτικές για τον Κούρκουλο που τον ανέφεραν ως «εξαιρετικό νέο ηθοποιό». Αρχικά η Μελίνα στεναχωρήθηκε από τις κριτικές. Τα καλά λόγια που διάβασε για τον εαυτό της δεν της αρκούσαν. Περίμενε να διαβάσει τα ίδια και για την παράσταση, αλλά και τη σκηνοθεσία του αγαπημένου της Ντασέν. Με το πέρασμα μερικών ημερών όμως η στεναχώρια έσβησε. Η απήχηση της παράστασης στο κοινό και η αγάπη του κόσμου για τους συντελεστές ήταν πέρα από κάθε φαντασία. Άλλωστε αυτό είναι που μετράει τελικά.

To "Illya Darling" πραγματοποίησε 320 παραστάσεις με εξαιρετική εισπρακτική επιτυχία το '67-'68, και χάρισε υποψηφιότητες βραβείων στην Μερκούρη και τους υπόλοιπους συντελεστές. Το περίεργο όμως είναι ότι από τότε δεν ξανανέβηκε, πλην μιας προσπάθειας από το Greek American Theatre Company of Los Angeles για δύο μήνες το 2003, αλλά ποτέ ξανά στο Broadway.

Επιμέλεια Γιώργος Χουσάκος

Πηγές: Η μηχανή του χρόνου, Wikipedia.