Εσύ το ήξερες πως το Musical δεν έχει μόνο ένα είδος;

To μουσικό θέατρο είναι ένα ιδιαιτέρως δημοφιλές είδος, που έχει το δικό του φανατικό κοινό εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Σε μια παράσταση musical από τη μία οι ερμηνευτές του απαιτείται να τραγουδούν, να χορεύουν και να παίζουν εξίσου καλά, εάν θέλουν να κερδίσουν το κοινό τους και να το παρασύρουν στην ιστορία που αφηγούνται. Από την άλλη, η μουσική του musical πρέπει αφ’ενός να είναι απολαυστική από μόνη της, αφ’ετέρου να περιέχει χαρακτηριστικά λάιτ μοτίφ που συμβάλλουν στην εξέλιξη των χαρακτήρων και την πρόοδο της πλοκής, και εντυπώνονται στη μνήμη των θεατών.

Η απήχηση του μουσικού θεάτρου σε ευρύ κοινό οφείλεται κατά πολύ στην ποικιλία των ιστοριών και των μουσικών ειδών που χρησιμοποιεί και παρουσιάζει. Κάποιες από τις βασικές κατηγορίες στις οποίες μπορούν να ομαδοποιηθούν τα έργα musical, θεατρικά ή κινηματογραφικά, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, είναι οι εξής:

- Book Musical (Musical ιστορίας/υπόθεσης)

Ως book musical προσδιορίζεται ένα έργο μουσικού θεάτρου όπου τα τραγούδια και τα χορευτικά νούμερα εντάσσονται πλήρως και λειτουργικά σε μια δομημένη αφήγηση με συγκεκριμένους δραματουργικούς στόχους. Σε ένα book musical κανονικά και τα τρία στοιχεία είναι ισοδύναμα: μουσική, στίχοι και ιστορία (book). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, πρώτα χτίζεται η ιστορία, το κείμενο του έργου, και η μουσική επένδυση (μουσική και στίχοι) έρχεται στη συνέχεια, ως ένα μέσο να αναπτυχθούν οι χαρακτήρες και να εμπλουτιστεί η αφήγηση.

- Jukebox Musical

Ως jukebox musical χαρακτηρίζεται ένα έργο μουσικού θεάτρου που δημιουργείται πάνω σε ήδη υπάρχοντα τραγούδια, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους προκειμένου να αφηγηθούν μια ιστορία. Τα τραγούδια αυτά μπορεί να προέρχονται όλα από τον ίδιο καλλιτέχνη ή συγκρότημα, ομοίως, όμως, ένα jukebox musical μπορεί να δημιουργηθεί και με μείξη μουσικής από διαφορετικούς καλλιτέχνες. Τα τραγούδια μπορεί να παραμείνουν ακριβώς όπως τα πρωτότυπα, ωστόσο είναι πιθανόν να γίνουν μικρές αλλαγές στους στίχους ή στη μουσική, ώστε να ταιριάξουν περισσότερο στην ιστορία.

Μερικά παραδείγματα από τα πιο γνωστά jukebox musical είναι τα “We Will Rock You” (με τραγούδια των Queen), “Mamma Mia” (με τραγούδια των Abba), και “Across the Universe” (με τραγούδια των Beatles). Τα jukebox musical μπορεί να αφηγούνται μια εξ ολοκλήρου πρωτότυπη ιστορία, μπορεί, ωστόσο, να λειτουργήσουν και ως ένα είδος ντοκυμαντέρ. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούν να αναδείξουν τις ιστορίες των πραγματικών καλλιτεχνών, όπως για παράδειγμα το “Jersey Boys”, που αφηγείται την ιστορία του rock συγκροτήματος “The Four Seasons”.

- Revue

Revue ονομάζεται το είδος του μουσικού θεάτρου που συνδυάζει τραγούδι, χορό, μουσική και ανεξάρτητα θεατρικά σκετς. Τα νούμερα ενός musical τύπου revue συνήθως συνδέονται μέσω ενός κοινού θέματος. Αν και μπορεί να υπάρχει υπόθεση, αυτή συνήθως είναι πολύ χαλαρή, και αντιμετωπίζεται ως δευτερεύουσα σε σχέση με το περιεχόμενο των μεμονωμένων σκετς και εμφανίσεων που περιέχει το έργο.

Αυτού του τύπου τα musical είναι δημοφιλή κυρίως σε ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες σπουδαστών, καθώς δίνουν την ευκαιρία στα μέλη τους να παρουσιάσουν επί σκηνής μια ευρεία γκάμα δεξιοτήτων. Η ομάδα μπορεί να επιλέξει ένα χαλαρό κεντρικό θέμα, και να ζητήσει από τα μέλη να συνεισφέρουν στη δημιουργία της παράστασης παρουσιάζοντας ο καθένας τη δική του σύνθεση πάνω στο θέμα αυτό. Revue μπορεί επίσης να δημιουργηθούν από συνθέτες ή ερμηνευτές που θέλουν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο πλαίσιο μιας παράστασης, όπως για παράδειγμα το “Side by Side”, με στίχους και μουσική του Stephen Sondheim, και το “Tom Foolery”, με έργα του Tom Lehrer.

- Concept Musical (Θεματικό Musical)

Στα έργα που χαρακτηρίζονται concept musical υπάρχει ένα κεντρικό θέμα, μια αλληγορία ή μία γενική ιδέα, που έχει την ίδια βαρύτητα με την πλοκή της υπόθεσης και τα περιεχόμενα τραγούδια. Τα concept musical έγιναν ιδιαιτέρως δημοφιλή τη δεκαετία του ’60, όταν σκηνοθέτες και θεατρικοί συγγραφείς επέλεγαν να απορρίψουν τις παραδοσιακές θεατρικές φόρμες χάριν του πειραματισμού και της ελευθερίας της έκφρασης, συχνά χρησιμοποιώντας τη γενική ιδέα (το concept) των έργων τους προκειμένου, τελικά, να διατυπώσουν κάποιο κοινωνικό σχόλιο. Αρκετοί κριτικοί έχουν διατυπώσει την απόψη ότι τα concept musical φθάνουν δυσκολότερα στην εμπορική επιτυχία, διότι το θέμα ή η ιδέα τους δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρα, με αποτέλεσμα το περιεχόμενό τους να είναι πιο αμφιλεγόμενο σε σχέση με τα παραδοσιακά musical.

Παραδείγματα concept musical αποτελούν τα “Allegro”, “Cabaret” και “Avenue Q”.

- Rock Musical / Ροκ Όπερα

Τα rock musical ή rock όπερες είναι παραγωγές που χρησιμοποιούν πιο σύγχρονα είδη μουσικής για να αφηγηθούν μια ιστορία. Αν και η μουσική συνήθως είναι πρωτότυπη και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο πλαίσιο του έργου, μπορεί να έχει επιρροές, ή ακόμη και ν’αποτελεί σύνθεση διασήμων ροκ μουσικών. Το “Tommy”, του αγγλικού συγκροτήματος “The Who”, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα rock musical που δημιουργήθηκε από ροκ μουσικούς. Το “Spring Awakening” αποτελεί παράδειγμα ενός σύγχρονου rock musical που δημιουργήθηκε για να διηγηθεί μια προϋπάρχουσα ιστορία του 19ου αιώνα. Τα ροκ μουσικά θέματα χρησιμοποιήθηκαν έξυπνα και λειτουργικά στο έργο αυτό, ώστε να εκφράσουν την συναισθηματική αναταραχή που βιώνουν οι κεντρικοί ήρωες. Ομοίως, η χρήση ροκ μελωδιών συνεισφέρει στο να παρουσιαστεί μια ιστορία του 1891 ως κάτι που αφορά το σύγχρονο κοινό, το οποίο κατ’αυτό τον τρόπο μπορεί να νιώσει τους ήρωες και να ταυτιστεί μαζί τους.

Με βάση το βιβλίο του Julian Woolford "How Musicals Work" προστίθενται επίσης τα εξής είδη:

- The Chamber Musical

Είναι ό,τι και το book Musical, αλλά διαφοροποιείται στην κλίμακα και τα μεγέθη (της παραγωγής, του θιάσου), ώστε μπορεί να παρουσιαστεί και σε μικρότερα θέατρα (π.χ. "I do! I do!").

- The Meta-Musical

Παρουσιάζει τα βασικά χαρακτηριστικά του book Musical, με τη διαφορά πως οι χαρακτήρες γνωρίζουν ότι ερμηνεύουν ρόλο για το μουσικό θέατρο (π.χ. "Urinetown").

- The Dance Musical

Σε αυτό το είδος το 50% του έργου εξελίσσεται μέσα από το χορό ισότιμα σχεδόν με τη μουσική (π.χ. "West Side Story").

- The Through-Sung Musical ή Through-composed musical

Στο είδος αυτό όλο, ή σχεδόν όλο, το έργο εξελίσσεται μόνο μέσω του τραγουδιού και της μουσικής (π.χ. "Jesus Christ Superstar").

Σε δεύτερο χρόνο, καλό θα ήταν να αναφερθεί πως τα παρακάτω αποτελούν συγγενικά είδη:

The play with songs (π.χ. "Twelfth Night")

Physical Theatre (π.χ. "The Umbrellas of Cherbourg")

Music Theater (βλ. κάποιες παραγωγές του The Royal Opera House)

Operetta (π.χ. "The Mikado")

Opera (π.χ. "Madame Butterfly")