Ο Bob Fosse στα σύγχρονα ποπ βιντεοκλίπ

Ο Bob Fosse (1927-1987), χορευτής, χορογράφος και σκηνοθέτης, παραμένει έως και σήμερα μιαν αξεπέραστη μορφή στον κόσμο της jazz και του musical. Εισάγοντας χαρακτηριστικά κι επαναλαμβανόμενα στοιχεία στις χορογραφίες του, όπως τα περίφημα jazz hands (με τις παλάμες ανοιχτές και με ένταση), τα γόνατα που κλείνουν προς τα μέσα (τα οποία χρησιμοποιούσε, κατά δήλωσή του, διότι εκ κατασκευής δεν είχε φυσικό en dehors) ή τους κυρτούς ώμους, δημιούργησε όχι μόνο το δικό του προσωπικό κι αναγνωρίσιμο στυλ, αλλά μιαν ολόκληρη σχολή. Μάλιστα, η επίδρασή του δεν περιορίζεται στον κόσμο του musical, αλλά φθάνει μέχρι και την ποπ κουλτούρα, όπως αποδεικνύεται στα ακόλουθα βιντεοκλίπ που περιέχουν είτε εμφανείς επιρροές από το στυλ του είτε ευθείες αναφορές στο έργο του.

1. “Get Me Bodied” – Beyoncé

Το βιντεοκλίπ του“Get Me Bodied” δεν εμπνέεται μόνον, αλλά παραπέμπει ευθέως στην εμβληματική χορογραφία “The Rich Man’s Frug” από το musical “Sweet Charity”.Το musical, σε σκηνοθεσία και χορογραφία του Fosse, ανέβηκε για πρώτη φορά το 1966 στο Broadway, και το 1969 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνίστρια τη Shirley McLain - η πρώτη κινηματογραφική σκηνοθεσία του Fosse.

Στο βιντεοκλίπ όλα τα επιμέρους στοιχεία - η χορογραφία, που περιλαμβάνει χαρακτηριστικές πόζες και κινήσεις, η διαχείριση του συνόλου και η τοποθέτηση των χορευτών επί σκηνής, η γενικότερη αισθητική, από την ενδυματολογία και το μακιγιάζ έως τη σκηνογραφία, αλλά και η αναπαραγωγή αυτούσιας της πρόζας “Who is it? Who is it? … It’s me!”, διατηρώντας ταυτοχρόνως και τα αντίστοιχα πλάνα της ταινίας - ανασυνθέτουν τη θρυλική δημιουργία του Fosse και της αποτίουν φόρο τιμής.

2. “Alejandro” – Lady Gaga

Στο μεγαλόπνοο και προκλητικό αυτό βιντεοκλίπ περιέχονται σαφείς αναφορές στην ταινία του 1972 “Cabaret”, σκηνοθεσίας και χορογραφίας Bob Fosse. Η ιστορία του “Cabaret” τοποθετείται το 1931 στο Βερολίνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, και αποτυπώνει την επίδραση της ανόδου του Ναζιστικού Κόμματος στη ζωή των χαρακτήρων και την ευρύτερη κοινωνία, με κεντρική ηρωίδα τη νεαρή Αμερικανίδα Sally Bowles, performer στο νυχτερινό μαγαζί Kit Kat Klub. Η ταινία κέρδισε 8 βραβεία Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία Σκηνοθεσίας για τον Fosse και Α΄ Γυναικείου Ρόλου για τη Liza Minelli (ήταν η πρώτη φορά που τραγουδούσε σε ταινία), κι έκανε αίσθηση παρουσιάζοντας απροκάλυπτα θέματα όπως η διαφθορά, η ηδονιστική νυχτερινή ζωή, η σεξουαλική ελευθερία, συμπεριλαμβανομένων των ομοφυλοφιλικών σχέσεων και των αμβλώσεων, και, φυσικά, ο φασισμός, με αποτέλεσμα να είναι η πρώτη ταινία musical που χαρακτηρίστηκε ακατάλληλη για ανηλίκους.

Ήδη από την πρώτη εικόνα του βιντεοκλίπ, όπου βλέπουμε άνδρες ντυμένους είτε με διχτυωτά καλσόν είτε με στρατιωτικές στολές που παραπέμπουν στις στολές των Ες-Ες ως θαμώνες κάποιου καμπαρέ, η αναφορά στο έργο του Fosse είναι προφανής, και διατρέχει το βίντεο καθ’όλη τη διάρκειά του – από τις ενδυματολογικές επιλογές, με χαρακτηριστικότερη την εμφάνιση της Lady Gaga με το μαύρο γιλέκο της Sally Bowles και τις στρατιωτικές στολές, τις εικόνες όπου εναλλάσσονται και συμπλέκονται ηδονή και καταδυνάστευση, και τα στοιχεία χορογραφίας, με τις χαρακτηριστικές κι αναγνωρίσιμες κινήσεις γοφών και χεριών.

3. “Circus” – Britney Spears

Στην εκδοχή του κομματιού που ακούγεται στο βιντεοκλίπ μόλις ξεκινά η μουσική διακόπτεται από ένα θέμα που παραπέμπει στην εισαγωγή του κομματιού “Willkommen” από την ταινία “Cabaret” του Fosse, δίνοντας σαφές στίγμα, ενώ στη συνέχεια η χορογραφία περιέχει κι ένα κομμάτι με καρέκλες, όπως ακριβώς στο “Mein Herr”, ένα από τα πιο γνωστά νούμερα της ταινίας και από τις πιο αναγνωρίσιμες δημιουργίες του Fosse.

Επίσης, η επιλογή των αξεσουάρ – μαύρα καπέλα και μπαστούνια – δημιουργεί εικόνα που παραπέμπει στο musical “Pippin” που ανέβηκε στο Broadway το 1972, σε χορογραφία-σκηνοθεσία Fosse, μια παραγωγή που έτρεξε έως το 1977,

δίνοντας 1.944 παραστάσεις.

4. “Single Ladies” – Beyonce

Ακόμη μία περίπτωση όπου μία δημιουργία του Fosse αποτελεί κάτι παραπάνω από πηγή έμπνευσης – στη συγκεκριμένη περίπτωση, μάλιστα, πολλοί το χαρακτηρίζουν αντιγραφή, ενώ στο YouTube κυκλοφορεί και βίντεο που συγκρίνει τις δύο χορογραφίες. Πρόκειται για τη χορογραφία “Mexican Breakfast” που δημιούργησε ο Fosse και παρουσιάστηκε το 1969 στο Ed Sullivan Show, με κεντρική χορεύτρια τη συνεργάτιδα και σύζυγό του, Gwen Verdon. Η Beyonce σε τηλεοπτική συνέντευξή της έχει παραδεχτεί ότι το βίντεο της συγκεκριμένης χορογραφίας που είχε δει στο Youtube ήταν η έμπνευση για τη δημιουργία του βιντεοκλίπ, αναφέροντας τα στοιχεία που κράτησαν και χρησιμοποίησαν: ένα βίντεο σε ασπρόμαυρο (αν και πλέον είναι διαθέσιμη η έγχρωμη εκδοχή του), με 3 χορεύτριες που κινούνται ρυθμικά πάνω στη μουσική, γυρισμένο όλο σε μία συνεχόμενη λήψη.

5. "Spell Block Tango" και "Cell Black Django" - Todrick Hall

Μία από τις πιο ευρέως γνωστές χορογραφίες του Fosse, κυρίως λόγω της κινηματογραφικής μεταφοράς του musical το 2002, είναι το “Cell Block Tango” από το “Chicago”, που πρωτοανέβηκε στο Broadway το 1975.

Ο Αμερικανός τραγουδιστής, τραγουδοποιός, ράπερ, ηθοποιός, σκηνοθέτης, χορογράφος και YouTuber Todrick Hall, ο οποίος έχει ερμηνεύσει τον ρόλο του Billy Flynn στην παραγωγή του “Chicago” στο Broadway το 2017, δημιούργησε 2 βίντεο που έχουν γίνει viral διατηρώντας όλο το στήσιμο της χορογραφίας, όπως και το τραγούδι, προσαρμόζοντας τους στίχους. Στο "Spell Block Tango", σε συνεργασία με την ομάδα του Marlon Wayans "What The Funny", στη θέση των φυλακισμένων βάζει διάσημους «κακούς» της Disney, όπως την Cruella de Vil, την Ursula και τον Scar, ενώ στo "Cell Black Django" χρησιμοποιεί το νούμερο για να σατιρίσει διασημότητες όπως η Beyoncé, η Nicki Minaj και η Rihanna.

Οι χορογραφίες και τα musical του Fosse που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τα παραπάνω βιντεοκλίπ δημιουργήθηκαν κατά το διάστημα μεταξύ 1966-1975. Η επίδραση που συνεχίζει να ασκεί το έργο του πάνω από 50 χρόνια μετά αποδεικνύει την ιδιοφυΐα του δημιουργού που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο musical και τη χορευτική jazz σκηνή. Είναι, άλλωστε, ενδεικτικό το ότι τα βίντεο αυτά δε δημιουργήθηκαν ούτε για εσωτερική κατανάλωση μεταξύ των χορογράφων-χορευτών που γνωρίζουν και θαυμάζουν το έργο του Fosse, ούτε απευθυνόμενα στο κοινό του musical· δημιουργήθηκαν με στόχο να εντυπωσιάσουν και να κερδίσουν το ευρύτατο κοινό της pop σκηνής, στο οποίο και σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Δεδομένου του πόσο απαραίτητο είναι ένα εντυπωσιακό βιντεοκλίπ για τη συνολική αίσθηση κι επιτυχία που θα σημειώσει ένα pop τραγούδι, η χρήση υλικού που δημιούργησε ο Fosse μισόν αιώνα πριν αναδεικνύει για άλλη μια φορά το βάθος και την επιδραστικότητα της χορογραφικής και σκηνοθετικής του σύλληψης.

Επιμέλεια: Έβελυν Σδούκου

Πηγή: www.dancespirit.com www.theatregold.com