Ποια επαγγέλματα δουλεύουν σε μια θεατρική παραγωγή;

Χρειάζεται πολλή δουλειά για να στηθεί μία θεατρική παράσταση. Πολλές διαφορετικές ειδικότητες επαγγελματιών παίρνουν μέρος για να υλοποιήσουν τις ανάγκες μιας παραγωγής πριν καν έρθει η ώρα της πρώτης πρόβας. Ο αριθμός των ανθρώπων που θα δουλέψουν εξαρτάται από το μέγεθος της παραγωγής και το είδος του έργου. Ασχέτως, όμως, αυτού, πάντα υπάρχει ένας αριθμός επαγγελματιών που προετοιμάζουν την παράσταση. Τα θέατρα στις ημέρες μας θα έλεγε κανείς πως χωρίζονται σε δύο τύπους. Αυτά που κάνουν την παραγωγή και αυτά που παρουσιάζουν παραγωγές. Κάποια κάνουν και τα δύο.

Τα παραγωγικά θέατρα έχουν μια δημιουργική ομάδα η οποία σχεδιάζει νέες παραγωγές από υπάρχουσες ή καινούριες δουλειές. Αυτή περιλαμβάνει σκηνοθέτη, μουσικό διευθυντή και χορογράφο, όπως επίσης σκηνογράφους, ενδυματολόγους, φωτιστές, ηχολήπτες και φροντιστές. Οι ως άνω μπορεί να είναι ελεύθεροι επαγγελματίες ή να ανήκουν στην εταιρεία, και άλλες ειδικότητες έρχονται να προστεθούν ανάλογα τις απαιτήσεις. Συχνά αυτά τα θέατρα έχουν τεχνικό τμήμα στο οποίο γίνονται οι σχεδιασμοί ή η εγκατάσταση αντικειμένων που χρειάζονται για την παραγωγή. Οι ερμηνευτές συνήθως προσλαμβάνονται για μία συγκεκριμένη περίοδο, παρόλο που η παράδοση θέλει κάποια θέατρα να έχουν τον δικό τους θίασο με συμβόλαια συνεργασίας μεγαλύτερης διάρκειας.

Τα θέατρα που κάνουν παρουσιάσεις συνήθως φιλοξενούν περιοδεύοντες θιάσους των οποίων η παραγωγή δημιουργήθηκε κάπου αλλού και ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΡΟΛΟΙ

Διευθύνων Σύμβουλος (Chief Manager)

Ο Διευθύνων Σύμβουλος διοικεί το θέατρο, ενθαρρύνοντας όλους για την προετοιμασία κάποιας παράστασης, ψάχνοντας και προσελκύοντας κοινό, και διασφαλίζοντας την καλλιτεχνική και οικονομική ευρωστία του θεάτρου. Επιβλέπει τον σχεδιασμό του προγράμματος και έχει τη συνολική ευθύνη των οικονομικών του θεάτρου, των εργαζομένων, και του κτηρίου επίσης. Οι ίδιοι δίνουν αναφορά στον ιδιοκτήτη του κτηρίου ή τον διαχειριστή.

Διευθυντής Μάρκετινγκ (Marketing Manager)

Ο ρόλος του είναι να προωθεί την παράσταση και να πουλάει εισιτήρια. Για να τα καταφέρει χρησιμοποιεί όλα τα εργαλεία που μπορεί να δώσουν δημοσιότητα. Αφίσες, δελτία τύπου, συνεντεύξεις, ενημερωτικά φυλλάδια, ιστοσελίδες και κοινωνικά δίκτυα. Μερικές φορές στα μικρότερα θέατρα αυτός ο ρόλος συγχωνεύεται με τη διεύθυνση δημοσίων σχέσεων.

Διαχειριστής ανάπτυξης (Development Manager)

Τα έσοδα του θεάτρου δεν προέρχονται όλα από τα εισιτήρια. Υπάρχουν και αυτά που οφείλονται σε παραχωρήσεις, δωρεές, χορηγίες και εισφορές μελών. Ο Διαχειριστής Ανάπτυξης κάνει συγκέντρωση κεφαλαίων και ψάχνει χορηγούς και διαφημιστικούς συνεργάτες. Ετοιμάζουν και συντηρούν τις συνδρομές των μελών, παίρνοντας πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν το κοινό να επισκέπτεται συχνότερα το θέατρο. Οι μικρότερες επιχειρήσεις που δεν μπορούν να καλύψουν μια τέτοια θέση σε μόνιμη βάση προσλαμβάνουν έναν προσωρινό διαχειριστή.

Οικονομικός Διαχειριστής (Finance and Administration staff)

Ο Οικονομικός Διαχειριστής διαφυλάττει την ομαλή οικονομική ροή του θεάτρου και των συνεργασιών του. Ως επιχείρηση το θέατρο πρέπει να συγκεντρώνει αρκετά χρήματα για να καλύπτει τις επενδύσεις του. Ένα θέατρο χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο θέμα αυτό, γιατί παίρνει μεγάλα οικονομικά ρίσκα. Το να είναι ικανός να κάνει κατά το δυνατόν ακριβείς προγνώσεις σχετικά με το εισόδημα που θα έρθει από τα εισιτήρια, το κόστος της παραγωγής και τα γενικά έξοδα είναι πολύ σημαντικό. Το θέατρο θα πρέπει επίσης να κάνει υπολογισμούς και για το κέρδος των ιδιοκτητών ή διαχειριστών.

Εκπαιδευτικό Προσωπικό και Προσωπκό Προσέγγισης (Education and Outreach staff)

Το εκπαιδευτικό προσωπικό είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τις καλλιτεχνικές κοινότητες και το θέατρο. Συχνά εξηγούν τον τρόπο λειτουργίας του θεάτρου σε ομάδες που σκοπεύουν να επισκεφτούν το θέατρο. Μερικές εκπαιδευτικές ομάδες οργανώνουν παραγωγές για παιδιά και σχολικές μονάδες, όπως επίσης προσφέρουν ευκαιρίες εργασίας σε νέους που αγαπούν το θέατρο.

ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΗΝΗ

Διευθυντής Καθηκόντων (House Manager and Duty Manager)

Αυτός ο ρόλος έχει την ευθύνη για την ασφάλεια του κοινού και όσων δουλεύουν στο μπροστινό μέρος του θεάτρου, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την παράσταση. Ελέγχουν την άφιξη του κοινού και εξασφαλίζουν πως θα εξυπηρετηθούν όλοι όσοι χρειάζονται βοήθεια. Έχουν την επιχειρησιακή και δημοσιονομική ευθύνη για τη λειτουργία του μπαρ, του ταμείου και των πιθανών καταστημάτων αγοράς προϊόντων που αφορούν την παράσταση. Επικοινωνούν επίσης με την ομάδα που δουλεύει στο πίσω μέρος της σκηνής για να ενημερώσουν πότε ο κόσμος έχει καθίσει στις θέσεις του και είναι έτοιμοι για να ξεκινήσει η παράσταση.

Ταμείο (Box Office Stand)

Το ταμείο είναι πιθανόν η πρώτη ουσιαστική επαφή του κοινού με το θέατρο. Πωλούν εισιτήρια και ενημερώνουν για επερχόμενες παραστάσεις. Το κάνουν αυτό είτε από το ταμείο, είτε τηλεφωνικώς ή μέσω διαδικτύου.

Ταξιθέτης και προσωπικό στο μπαρ (Ushers and bar staff)

Αυτοί οι ρόλοι είναι το πρόσωπο του θεάτρου στο κοινό και δουλεύουν κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Οι ταξιθέτες καλωσορίζουν τον κόσμο και τους βάζουν στη θέση τους ή τους δείχνουν που είναι οι τουαλέτες και το μπαρ. Επίσης πωλούν γλυκίσματα, εξυπηρετούν στο μπαρ και στο κατάστημα με τα είδη της παράστασης, και φυσικά μοιράζουν το πρόγραμμα. Όλα τα ως άνω είναι σημαντικά εισοδήματα για το θέατρο. Το προσωπικό που δουλεύει μπροστά από τη σκηνή είναι εκπαιδευμένο σε θέματα πρώτων βοηθειών και γρήγορης/ασφαλούς εκκένωσης του κτηρίου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

ΠΟΙΟΣ ΠΑΡΑΓΕΙ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΜΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ;

Παραγωγός (Producer)

Ο παραγωγός είναι αυτός που βρίσκει τα χρήματα για μια παράσταση και παίρνει το οικονομικό και καλλιτεχνικό ρίσκο να την ανεβάσει. Βρίσκει επίσης τους ερμηνευτές και την ομάδα που θα δημιουργήσει την παράσταση. Αν το θέατρο δεν κάνει δική του παραγωγή, τότε κάποιος έκτακτος συνεργάτης παραγωγός ή μια εταιρεία παραγωγής αναλαμβάνει να το κάνει.

Καλλιτεχνικός Διευθυντής (Artistic Director)

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής ανακαλύπτει και παρακολουθεί την υλοποίηση του καλλιτεχνικού οράματος. Επικεντρώνεται στη ροή της παραγωγής και συχνά στο γενικότερο πρόγραμμα που παρουσιάζει το θέατρο. Ανάλογα το στυλ και το μέγεθος των διευθυντικών θέσεων του θεάτρου, ο ρόλος αυτός ίσως συνδυάζεται και με αυτόν του διευθύνοντα συμβούλου. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής ίσως να διευθύνει και ανεξάρτητες παραγωγες.

Σκηνοθέτης (Director)

Ο σκηνοθέτης μπορεί να είναι μόνιμο προσωπικό του θεάτρου ή ελεύθερος επαγγελματίας/εξωτερικός συνεργάτης. Ίσως είναι και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου. Ο σκηνοθέτης συλλαμβάνει, αναπτύσσει και εφαρμόζει το καλλιτεχνικό όραμα για τη συγκεκριμένη παράσταση σε συνεργασία με τους σχεδιαστές των διαφόρων τμημάτων. Σκηνοθετεί και συνεργάζεται με τους ηθοποιούς. Ο σκηνοθέτης πιθανόν να έχει έναν βοηθό σκηνοθέτη και έναν χορογράφο, ο οποίος αναλαμβάνει την ευθύνη για το κινησιολογικό και χορευτικό μέρος της παράστασης, καθώς επίσης και κάποιον σκηνοθέτη για μάχες, ο οποίος αναλαμβάνει την κινησιολογία και τη χορογραφία πολεμικών σκηνών.

Σχεδιαστές (Designers)

Αυτοί είναι οι δημιουργοί κλειδιά, που παράλληλα με τον σκηνοθέτη δημιουργούν το σκηνικό της παραγωγής, επιτρέποντας στο κοινό να πιστέψει πως βρίσκονται σε άλλο χώρο και χρόνο. Μερικές φορές οι διαφορετικοί ρόλοι σχεδιασμού μπλέκονται μεταξύ τους ή με τους τεχνικούς. Αυτό εξαρτάται από το μέγεθος της παραγωγής. Κατά κύριο λόγο είναι ελεύθεροι επαγγελματίες που προσλαμβάνονται για συγκεκριμένη παράσταση, παρόλο που κάποια θέατρα τους κρατούν και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε θέσεις μακράς διάρκειας.

Οι σκηνογράφοι κάνουν τα σκηνικά και οι ενδυματολόγοι τα κουστούμια. Αυτά τα δύο μπορούν να συνδυαστούν για μικρότερες παραγωγές. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο που φέρει την ευθύνη το γνωρίζουμε ως Θεατρικό Σχεδιαστή (Theater Designer). Οι σκηνογράφοι δουλεύουν με τον Διευθυντή Παραγωγής, τον Διευθυντή Σκηνής και τους ξυλουργούς στο εργαστήρι, προκειμένου να χτίσουν το σκηνικό σύμφωνα με το σχέδιο. Δουλεύουν αρχιτεκτονικά σχέδια και ελέγχουν αν τα φροντιστηριακά υλικά λειτουργούν σωστά με τον σχεδιασμό και τις ανάγκες. Οι ενδυματολόγοι δουλεύουν με τον διευθυντή παραγωγής, τον διευθυντή σκηνής και τις μοδίστρες για να βρουν τα υλικά και να δημιουργήσουν τα κουστούμια. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει προηγούμενο υλικό στο θέατρο σχετικά με τους ως άνω τομείς οι σχεδιαστές θα φτιάξουν το εργαστήρι ή την γκαρνταρόμπα.

Οι φωτιστές σχεδιάζουν τα φώτα για την παράσταση συμβάλλοντας στην όλη ατμόσφαιρα και βοηθώντας να δημιουργηθούν εναλλαγές ανάμεσα στις διαφορετικές ώρες της ημέρας. Οι τεχνικοί του ήχου έχουν την ευθύνη για το πώς ακούγεται ο ήχος, όπως και για όλα τα ηχητικά εφέ που εξυπηρετούν την ιστορία.

ΠΙΣΩ ΚΑΙ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ

Διεύθυνση Σκηνής (Stage Management)

Οι ομάδες που δουλεύουν στη διεύθυνση σκηνής είναι υπεύθυνες για τη λειτουργία όλων των επαγγελμάτων που βρίσκονται πίσω και πάνω στη σκηνή κατά τη διάρκεια των προβών και της παράστασης. Συνήθως οι ομάδες περιλαμβάνουν πολλές διαφορετικές θέσεις, εκτός από τις μικρές παραγωγές που συγκεντρώνουν όλες τις ευθύνες σε ένα πρόσωπο. Οι διευθυντές σκηνής συνήθως είναι μόνιμοι συνεργάτες της εταιρείας και πιο σπάνια ελεύθεροι επαγγελματίες.

Ο διευθυντής σκηνής είναι ο πιο υψηλόβαθμος από όλους τους διευθυντές που αφορούν την ομάδα που λειτουργεί για το πίσω και πάνω μέρος της σκηνής. Είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των ερμηνευτών και του προσωπικού σε κάθε παράσταση, όπως επίσης και για τη σωστή διεκπεραίωση όλων των εργασιών που πρέπει να γίνουν κατά την περίοδο των προβών και της παράστασης από όλα τα τμήματα διοίκησης πάνω και πίσω από τη σκηνή. Αυτό περιλαμβάνει ελέγχους πριν την παράσταση, καθώς και εξειδικευμένο έλεγχο για την ασφάλεια κατά τη διάρκεια χορευτικών σκηνών ή χορογραφημένων μαχών.

Το βασικό καθήκον του αναπληρωματικού διευθυντή σκηνής είναι να οργανώνει την παράσταση, ακολουθώντας τις οδηγίες από "το βιβλίο" (το πλήρες σενάριο μαζί με το φροντιστηριακό υλικό και τα cues για τους ερμηνευτές, τον φωτισμό, τον ήχο και τις αλλαγές σκηνικών). Επικοινωνεί με τους υπεύθυνους των τμημάτων και τους τεχνικούς μέσα από ενδοεπικοινωνία για να συντονίσουν την παράσταση. Χρησιμοποιεί επίσης ένα σύστημα επικοινωνίας για να καλεί τους ερμηνευτές από τα καμαρίνια και να συντονίζονται με τις ομάδες που δουλεύουν μπροστά από τη σκηνή για την έναρξη της παράστασης.

Οι βοηθητικοί διευθυντές σκηνής είναι ο κατώτερος ρόλος στην ιεραρχία των ομάδων που διευθύνουν τη σκηνή. Είναι τα άτομα που οργανώνουν το φροντιστηριακό υλικό και βοηθούν στις σκηνικές αλλαγές και στις αλλαγές κουστουμιών. Κάποιες φορές αναλαμβάνουν χρέη ενδυματολόγων και μηχανικών σκηνής. Στα καθήκοντά τους συμπεριλαμβάνεται η προετοιμασία της σκηνής για πρόβα ή παράσταση.

Διευθυντής θιάσου (Company Manager)

Ο διευθυντής του θιάσου είναι υπεύθυνος για θέματα του προσωπικού όπως η ευημερία των εργαζομένων, κάτι που περιλαμβάνει την μισθοδοσία. Ταξιδεύει μαζί με τον θίασο. Είναι ο ανώτερος ιεραρχικά στη διεύθυνση πίσω και πάνω στη σκηνή κατα τη διάρκεια της παράστασης. Είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους ερμηνευτές και το γραφείο του παραγωγού.

Διευθυντής Παραγωγής (Production Manager)

Ο διευθυντής παραγωγής είναι υπεύθυνος για το συντονισμό όλων των τεχνικών και σκηνικών αναγκών της παραγωγής. Συνδέει τον παραγωγό με τους δημιουργούς και έχει την ευθύνη της οικονομικής αναφοράς στον παραγωγό.

Τεχνικό τμήμα (Technical Department)

Αυτό το τμήμα καλύπτει τα τεχνικά θέματα όπως ήχο, φώτα και AV. Αυτό συμπεριλαμβάνει την ασφαλή χρήση του εξοπλισμού (ηχεία, μικρόφωνα, φώτα, προτζέκτορες κλπ).

Κάθε τμήμα έχει τεχνικό διευθυντή που πολλές φορές συμπίπτει ως ρόλος με κάποιο λειτουργικό ρόλο, αυτό εξαρτάται από το μέγεθος της παραγωγής. Είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση και συντήρηση του τεχνικού εξοπλισμού στον χώρο. Ίσως είναι επίσης και ο συνδετικός κρίκος με τις εταιρείες εξοπλισμού και ενημέρωσης για τη χρήση αυτού.

Οι χειριστές είναι συνήθως τεχνικοί που γνωρίζουν τη χρήση του εξοπλισμού, όπως η κονσόλα φωτισμού, οι υπολογιστές ή η κονσόλα ήχου, και τη δημιουργία των cues για την παράσταση. Συνήθως κάθονται στο control για να έχουν πλήρη εικόνα της σκηνής.

Τμήμα σκηνής (Staging Department)

Το τμήμα της σκηνής είναι υπεύθυνο για το στήσιμο της σκηνής και του χώρου πριν έρθει η παραγωγή. Μερικές φορές είναι μέρος του τεχνικού τμήματος. Ανάλογα με την ευελιξία που παρέχει ο χώρος αυτό σημαίνει πως μπορεί να κάνουν αλλαγές στα καθίσματα, τη σκηνή ή την ορχήστρα.

Μηχανικοί και Ιπτάμενοι (Mechanists and Flymen)

Οι ιπτάμενοι υπάρχουν σε χώρους όπου αναπτύσσεται η συγκεκριμένη μηχανολογική ιδιότητα με εξοπλισμό για "πτήσεις" από τους ερμηνευτές. Αυτό συμπεριλαμβάνει από ένα απλό αντίβαρο μέχρι ένα σύστημα κανονικής πτήσης το οποίο έχει υψηλές απαιτήσεις από εξειδικευμένους τεχνικούς. Ιστορικά τα συστήματα πτήσεων λειτουργούσαν μέσω μιας ομάδας ανδρών που χρησιμοποιούσαν σχοινιά από κάναβη.

Οι μηχανικοί κινούν τη σκηνή με συστήματα όπως η περιστροφή, τα ασανσέρ, οι ράγες και οι κινούμενοι διάδρομοι.

Ορχήστρα (Orchestra)

Η ορχήστρα παρέχει τη μουσική κυρίως για το μουσικό θέατρο, την όπερα, το μπαλέτο, την παντομίμα και σπανιότερα το κλασικό θέατρο. Ελάχιστα θέατρα έχουν πλέον μόνιμη ορχήστρα. Οι περιοδεύοντες θίασοι θα φτιάξουν μια ορχήστρα για την περίοδο της περιοδείας. Η ορχήστρα συνήθως είναι μπροστά από τη σκηνή σε μια μεγάλη τρύπα κατασκευασμένη καθαρά για αυτό τον λόγο. Κάποιες φορές όμως ίσως βρεθεί σε ειδική κατασκευή πάνω στη σκηνή. Υπάρχουν μόνιτορ δεξιά και αριστερά από την σκηνή, μπροστά από τις θέσεις των θεατών, έτσι ώστε οι ερμηνευτές να βλέπουν τις οδηγίες του μαέστρου.

Στα ως άνω επαγγέλματα δεν αναφερθήκαμε σε όσα το κοινό ήδη γνωρίζει, όπως λ.χ. ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς, ακροβάτες κ.λ.π..

Τα περισσότερα θέατρα στην Ελλάδα δεν αντιστοιχούν ακριβώς σε αυτό το λειτουργικό σύστημα, το οποίο είναι βασισμένο στα πρότυπα του εξωτερικού. Παρόλα αυτά η αναγκαιότητα αρκετών επαγγελμάτων είναι τόσο μεγάλη για την παραγωγή, ώστε να μην μπορούν να απαξιωθούν.

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε ντοκιμαντέρ του National Geographic για τη θεατρική παραγωγή του Lord Of The Rings στο West End του Λονδίνου.