5 πράγματα που δεν γνωρίζατε για τον χορό Jazz

Ο χορός jazz είναι ένας ιδανικός τρόπος να καλλιεργήσει κανείς ολοκληρωμένες χορευτικές ικανότητες – είναι ζωηρός, ενεργητικός, και δημιουργικά πολύπλευρος. Συνδυασμός δημοφιλών μορφών, μπορεί να εμφανίζει διαφορές στην τεχνική ανάλογα με την νοοτροπία κάθε σχολής, εξελισσόμενος ανάλογα με την εποχή του.

1. Οι ρίζες της λέξης «jazz» δεν είναι καθόλου αθώες

Η ετυμολογία της λέξης jazz παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον, σε σημείο που η Εταιρεία Αμερικανικής Διαλέκτου (American Dialect Society) την ανακήρυξε τη Λέξη του 20ου αιώνα. Ευτυχώς για εμάς, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πολλή πληροφορία διαθέσιμη σχετικά με την ιστορία αυτού του όρου του musical, πλέον, αν και δεν είναι βέβαιη.

H λέξη προέρχεται από την ερωτική slang των αρχών του 20ου αιώνα, και πιθανότατα προέκυψε από το μη χρησιμοποιούμενο πλέον «jasm» (πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά: 1860), που με τη σειρά του προέρχεται από τη λέξη «jism», σύμφωνα με τους ειδικούς, οι οποίοι επισημαίνουν ότι και οι τρεις αυτοί όροι σημαίνουν, σύμφωνα με τη χρήση καθενός, «διάθεση, ενέργεια, σπίθα». Η jazz στη συνέχεια μετατράπηκε σε όρο συνώνυμο με τη σεξουαλικοποίηση της γυναίκας: «jazzbo» ήταν ο γυναικάς, «jazzbaby» ήταν η εύκολη γυναίκα.

Σε πιο πρόσφατες εξελίξεις προέκυψε ότι και το baseball έπαιξε τον ρόλο του. Το 2003 ένας βιβλιοθηκάριος του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης βρήκε το πρώτο καταγεγραμμένο παράδειγμα χρήσης του όρου jazz σε ένα άρθρο των Los Angeles Times, που δημοσιεύτηκε την 2 Απριλίου 1912. Αναφέρονταν σε έναν παίχτη δευτερεύουσας κατηγορίας, τον Ben Henderson, που μπορεί να μην έκανε δημοφιλή τον όρο, αλλά τουλάχιστον τον έβαλε στις εφημερίδες για την αναζήτησή μας:

“Το JAZZ πιάσιμο του Ben"

«Έχω ένα καινούριο πιάσιμο για βολή φέτος, μουρμούρισε ήρεμα χθες ο Henderson, και σκοπεύω να ρίξω έτσι μια-δυο φορές αύριο. Την αποκαλώ «Jazz Ball» επειδή λοξοδρομεί και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να την αντιμετωπίσεις.» Καθώς οι αθλητές των βραβείων που επινοούν νέα χτυπήματα είναι πάντοτε οι πρώτοι που τα καταφέρνουν [sic], o Ben μάλλον θα είναι τυχερός εάν κάποιος [sic] δεν χτυπήσει αυτή την νέα μπαλιά ένα μίλι μακριά σήμερα. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα την γράψει jag ball κανένας ανόητος τυπογράφος. Αυτό ταιριάζει μάλλον εάν λοξοδρομεί.”

2. Ο χορός jazz ξεπήδησε από τη σκηνή ενός πάρτυ

Η jazz ως είδος χορού αναπτύχθηκε στα πάρτυ των αρχών του 20ου αιώνα, κατά την άνθιση της jazz μουσικής στην Νέα Ορλεάνη. Το σκηνικό εκεί περιελάμβανε συγκεντρώσεις σε συνδυασμό με μουσική, όπως κηδείες με συγκροτήματα χάλκινων και κρουστών, πικνίκ στα κοινοτικά πάρκα, παρελάσεις και αθλητικούς αγώνες, όπου το πλήθος παροτρύνονταν να αλληλεπιδρά με τους μουσικούς και να παίρνει μέρος στα δρώμενα.

Οι εκδηλώσεις διεξάγονταν σε χώρους όπως το Funky Butt Hall, που λειτουργούσε και ως εκκλησία, και τα πάρκα Johnson και Lincoln, και τα περισσότερα δρώμενα ήταν γεμάτα ενέργεια και χαρά. Έτσι, αρχικά ο όρος jazz dance σήμαινε οποιαδήποτε μορφή χορού που εμφανιζόταν σε αυτές τις συνθήκες (συμπεριλαμβανομένων jitterbug και κλακετών), και εκτελούνταν στους ρυθμούς μιας λαϊκής μουσικής επανάστασης που με ευρύτητα περιελάμβανε ragtime, blues, spirituals, marches, και τους δημοφιλείς ρυθμούς των Tin Pan Alley του Μανχάταν.

«Δεν γίνεται να διαχωρίσεις την σύγχρονη jazz από τη ροκ ή από τα rhythm and blues – δεν γίνεται. Επειδή εκεί ξεκίνησαν όλα, και από εκεί προέρχονται όλα, εκεί έμαθα να κρατάω τον ρυθμό – στην εκκλησία.» Art Blakey

3. Η δουλεία έπαιξε τον ρόλο της στη διαμόρφωση του χορού jazz

Αν και η μουσική της εποχής ήταν κατά βάσιν αμερικάνικη, ωστόσο σταδιακά ενσωμάτωνε τις ρυθμικές ευαισθησίες των αφρικανών σκλάβων στην Νέα Ορλεάνη, που ήταν οι μόνοι σε ολόκληρη την Αμερική στους οποίους επιτρεπόταν να κατέχουν και να διατηρούν τα ντραμς τους.Τελετουργίες voodoo τελούνταν συχνά απ’όλους – φτωχούς, πλούσιους, έγχρωμους, λευκούς – και οι άγριοι, καθηλωτικοί ρυθμοί και κινήσεις εν τέλει καθόρισαν το θεμελιώδες στυλ του χορού jazz.

Πολλά από τα βήματα προέκυψαν από την ανάγκη των σκλαβωμένων για συναισθηματική εκτόνωση, ενώ οι δουλέμποροι έπρεπε να τους κρατούν σωματικά εύρωστους, κατά συνέπεια ο χορός jazz διαφοροποιήθηκε από τους ευρωπαϊκούς χορούς χάρη στα άγρια και παθιασμένα χαρακτηριστικά των χορών που χορεύονταν στις υπερατλαντικές μετακινήσεις και στις φυτείες.

4. Παρά τη φήμη του περί αυστηρότητας, ο χορός jazz σπάει τους κανόνες

Ναι, υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες που λειτουργούν ως χαρακτηριστικά του είδους: να είσαι σε διαρκή συνομιλία με τη μουσική, να διατηρείς χαμηλά το κέντρο βάρους και ψηλά τα επίπεδα ενέργειας – που σημαίνει λιγότερη δουλειά στο πάτωμα και περισσότερες έντονες κινήσεις με απομόνωση των μερών του σώματος, δημιουργώντας μια συνολική κιναισθητική ατμόσφαιρα σαγηνευτική και με συγκοπές.

Παρά ταύτα, υπάρχει ακόμη χώρος για πειραματισμό, για αυτοσχεδιασμό και μίξη ειδών και στοιχείων. Όπως προαναφέρθηκε, ο jazz χορός πάντοτε εξελίχθηκε στον χρόνο ακολουθώντας με τις όψεις της λαϊκής κουλτούρας και την εξέλιξη των ειδών διασκέδασης, με πολλούς χορογράφους να παίρνουν την jazz στα χέρια τους και να χαράσσουν τα δικά τους μονοπάτια. Για παράδειγμα, η «Μητέρα του Μαύρου Χορού», Katherine Dunham, ανέδειξε τη σύνδεση του χορού jazz με τις αφρικανικές ρίζες του, μέσω μιας κυρίαρχης θηλυκής ενέργειας και ενός «ύφους χορού που περιελάμβανε χαλαρό κορμό και σπονδυλική στήλη, εκφραστική λεκάνη και απομονωμένα μέλη» προκειμένου να δημιουργήσει τη δική της τεχνική.

Στο μεταξύ, ο Bob Fosse άσκησε τεράστια επιρροή στην εξέλιξη της jazz στον κινηματογράφο, χτίζοντας πάνω στη δημοφιλία που χάρισε ο Jack Cole στον θεατρικό χορό jazz, ενώ επίσης ενσωμάτωσε στις χορογραφίες του και στυλιζάρισμα τύπου burlesque και vaudeville.

«Νομίζω ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει κάτι – την ιδέα του τι είναι χορός. Όλοι φαίνεται να ασχολούνται με αυτό για προσωπική τους ευχαρίστηση, αλλά υπάρχουν πολλά περισσότερα σε αυτό, όπως το να εκφράζεις την κουλτούρα σου, να εκφράζεις το νόημα της ζωής σου, την ουσία των ανθρώπων από τους οποίους προέρχεσαι, την οικογένειά σου και τις ρίζες σου, κάπως έτσι. Και ο χορός το κάνει αυτό, υπάρχει μέσα του, πρέπει απλώς να το βγάλουμε και να το χρησιμοποιήσουμε.»

5. Jazz μουσική και χορός είναι η βάση για κάτι καινούριο

Η jazz δεν φοβάται την αλλαγή, είτε πρόκειται για τη μουσική είτε για τον χορό. Ο χορός έχει πια εξελιχθεί σε τεχνική καρδιαγγειακής άσκησης, η οποία γεννήθηκε από τις δυσκολίες ενός Αμερικανού χορευτή jazz με αναπηρία.

Ο Eugene Louis “Luigi” Facciuto ήταν ένας ευρηματικός χορευτής, χορογράφος και δάσκαλος που δημιούργησε ένα σημαντικό πρόγραμμα εκπαίδευσης που προωθεί την ευθυγράμμιση του σώματος, την ισορροπία, το δυνατό κέντρο και το συναίσθημα από μέσα σου, έπειτα από ένα τροχαίο ατύχημα που τον άφησε παράλυτο και χρειαζόταν αποκατάσταση.

Η πρώτη ύλη του Facciuto αποτελεί τώρα πια τη βάση για μαθήματα που συνδυάζουν αρχές της αερόβιας άσκησης με τη σωματική εκφραστικότητα του χορού jazz, και, φυσικά, ξεσηκωτική μουσική επένδυση. Μερικές τεχνικές «jazzercise» φθάνουν μέχρι το σημείο να υιοθετούν συγκεκριμένα στυλ όπως latin jazz και jazz funk.

Επιμέλεια: Έβελυν Σδούκου